Raadsvoorstel

Voor u ligt de begroting 2026. Een jaar dat in gemeenteland bekend staat als het ‘ravijnjaar’: het moment waarop de financiële ruimte van gemeenten zwaar onder druk komt te staan, doordat zij minder geld minder geld ontvangen uit het gemeentefonds van de overheid. Tegelijkertijd is het maatschappelijk takenpakket, dat de gemeenten onder hun hoede hebben, verzwaard. Opmeer behoort - onder andere dankzij de inkomsten uit het eigen woningbedrijf - tot de 20% van de Nederlandse gemeenten, die in 2026 niet aan de rand van een diep ravijn staat. Maar de terugloop in middelen vraagt ons wel om weloverwogen keuzes te maken zodat we samen kunnen blijven bouwen aan een vitaal en toekomstbestendig Opmeer.

2026 is ook in politiek opzicht een bijzonder jaar: in maart vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats en breekt een nieuwe bestuursperiode aan. Daarmee sluiten we met deze begroting een bestuursperiode af waarin veel in beweging is gezet. Deze programmabegroting is richtinggevend voor de laatste maanden van deze raadsperiode en dient tegelijkertijd als opstap naar de keuzes die straks door een nieuwe raad en een nieuw college gemaakt gaan worden. Maar bovenal getuigt het van de ambities die samenkomen in één doel: Opmeer nog mooier én leefbaarder maken dat het al is. Een vitaal Opmeer!

Toekomstvisie 2030 en coalitieakkoord 2022-2026

In de Toekomstvisie 2030 ‘Thuis in Opmeer’ is samen met de inwoners van Opmeer een toekomstschets gemaakt van Opmeer in 2030: een Opmeer dat vitaal is, waarin we zorgen voor elkaar, waar er aandacht is voor een duurzame toekomst, waar we waarde hechten aan ons aantrekkelijke landschap en waar ons bestuur bereikbaar is.

Om dit toekomstbeeld te realiseren, zijn in het coalitieakkoord 2022-2026 ‘Vitaal Opmeer’ afspraken gemaakt over de wijze waarop we hieraan in deze bestuursperiode bijdragen. In de afgelopen 3 jaar is dan ook hard gewerkt aan de uitvoering van het coalitieakkoord. Maar liefst 82% van de afspraken in het coalitieakkoord 2022-2026 is gerealiseerd of loopt volgens planning, 14% is wel opgestart maar loopt achter op de planning. Daarmee is bijna het gehele coalitieakkoord in gang gezet of gerealiseerd. Maar ook buiten het akkoord zijn veel zaken opgepakt als gevolg van landelijke, regionale of lokale ontwikkelingen. Dat hebben we niet alleen gedaan. Ook inwoners en onze maatschappelijke partners hebben hieraan een belangrijke bijdrage geleverd. En we zijn nog niet klaar …

Ook in 2026 blijven we ons onverminderd inzetten voor een vitaal en toekomstbestendig Opmeer. Daarbij heeft Opmeer, in tegenstelling tot de meeste gemeenten in Nederland, de financiële ruimte om werk te maken van grote opgaven als woningbouw, energietransitie en klimaatadaptatie. Maar het blijft nodig om keuzes te maken en scherp te kijken naar de inzet van onze capaciteit en middelen. Niet alles kan en niet alles kan tegelijk. Daarom kiezen we ervoor de focus te leggen op uitvoering van bestaande plannen en beleid.

ONTWIKKELINGEN EN AMBITIES

Vitale dorpen in een vitale gemeente

Woningbouw

De vraag naar betaalbare woningen is hoog, vooral voor starters en jonge gezinnen. Maar ook het aantal (vergrijzende) senioren dat langer zelfstandig wil wonen, neemt toe. Daarom bouwen wij verder aan kleinere betaalbare koopwoningen voor jongeren/starters, maar ook woningen voor senioren om de verhuisketen op gang te brengen. In samenwerking met het aanjaagteam, gaat het woningbedrijf op een perceel eigen grond woningen plaatsen voor jongeren in de combinatie sociale huur en “sociale” koop.

De seniorenwoningen worden dicht bij voorzieningen gebouwd, zodat senioren langer thuis kunnen blijven wonen in zorggeschikte, geclusterde en nultredenwoningen. Bij alle woningbouwontwikkelingen gelden afspraken met ontwikkelaars ten aanzien van 66% betaalbaarheid waarvan 30% sociale huur.

Naast het bouwen van nieuwe woningen, richten wij ons op het verder verduurzamen van bestaande woningen (Zie ook Duurzame toekomst: Energietransitie en klimaatadaptie).

Bewegen, ontmoeten, sporten en spelen

Een vitale gemeenschap wordt gevormd door inwoners die met elkaar leven, werken en recreëren. Daarom starten wij met de uitvoering van een nieuw beleidsplan: Bewegen, Ontmoeten, Sporten, Spelen (BOSS). Dit houdt in dat de komende 7 jaar voor iedere wijk een voorstel komt om de buitenruimte zodanig in te richten dat het voor inwoners aantrekkelijk wordt om hier te sporten, te recreëren en elkaar te ontmoeten.

Ondernemers

Een sterke lokale economie is belangrijk voor werkgelegenheid, leefbaarheid en voorzieningen voor inwoners. Wij zetten in op een het opzetten van publiek-private samenwerkingen, zoals trajecten voor het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) en het onderzoeken van mogelijkheden voor een ondernemersfonds. Ook wordt gewerkt aan plannen om invulling te geven aan de ambitie voor uitbreiding van het bedrijventerrein De Veken. Daarnaast wordt het herijkte standplaatsenbeleid verder uitgewerkt en afgerond.

Veiligheid

Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een prettige en leefbare gemeente waarin inwoners zich thuis voelen en in vertrouwen samenleven. Ook in 2026 zetten wij daarom in op de preventie en repressie van overlast en criminele activiteiten, bijvoorbeeld door het vergroten van de zichtbaarheid en toegankelijkheid van de boa's in de wijk. Maar ook door preventie van jeugdcriminaliteit, het bevorderen van digitale veiligheid en handhaving op recreatiepark Westfriesland.

Zorgzame gemeenschap

Zorg en welzijn

In het sociaal domein staan we voor grote uitdagingen door de (dubbele) vergrijzing, structureel zwaardere en toenemende zorgvragen en krapte op de arbeidsmarkt. De druk op de betaalbaarheid en toegankelijkheid van jeugdzorg en ondersteuning vanuit de Wmo neemt hierdoor toe.

Om te komen tot een toekomstbestendig stelsel met passende zorg en ondersteuning voor al onze inwoners stellen we een integrale nota Sociaal Domein op waarin we voor de komende vier jaar onze ambities en samenhangende aanpak op het gebied van zorg, welzijn, participatie en gezondheid uitwerken. We zetten actief in op de volgende onderwerpen:

• Samenwerking met zorg- en welzijnspartners versterken om de gezondheid van inwoners en de zorg te verbeteren.
• Versterken van preventie door middel van inzet op het gebied van IZA, GALA en de Hervormingsagenda Jeugd.
• Uitvoering geven aan Visie doorontwikkeling ontmoetingscentra en Ouderenbeleid door middel van een uit te werken uitvoeringsplan.

Inclusiviteit

We bouwen verder aan een inclusieve samenleving beginnend bij de jeugd; we bevorderen het inclusief onderwijs via investeringen in onderwijshuisvesting en de Piramide van ondersteuning Voortgezet Onderwijs. Daarnaast stellen we een jeugdbeleid op voor een integrale preventieve aanpak rondom mentale gezondheid, eenzaamheid, veiligheid en overlast. Ook zetten we stappen om uitvoering te geven aan de ‘Transformatievisie JeugdzorgPlus 2023 en verder’ om jeugdigen met ernstige gedragsproblematiek beter te behandelen en perspectief te bieden op een toekomst waarin zij mee kunnen doen in de maatschappij. De uitvoering van onze woonzorgvisie, het programma laaggeletterdheid en de lokale inclusie agenda dragen eveneens bij aan een inclusieve samenleving.

Duurzame toekomst

Verminderen CO2

Om onze gemeente toekomstbestendig en duurzaam te maken, willen we de CO2-uitstoot verminderen en minder afhankelijk worden van fossiele energie. Daarbij zetten we in op het stimuleren van energiebesparing, het ondersteunen van inwoners en bedrijven bij het opwekken van duurzame energie en onderzoeken we alternatieve lokale energienetwerken, zoals kernenergie en het gebruik van geothermie (duurzame warmte uit de grond) in combinatie met een warmtenet. Ook gaan we in het kader van de warmtevisie door met het aardgasvrij maken van Opmeer.

Een andere manier waarop wij de CO2-uitstoot willen verminderen is door het gebruik van het openbaar vervoer en e-rijden te stimuleren: door snellere OV verbindingen, veiligere fietsroutes voor onder andere e-bikes, de uitbreiding van fietsparkeergelegenheid en fiets-oplaadpunten en extra laadpunten voor E-auto’s. Ook stappen wij als gemeente over van benzine naar elektrisch aangedreven materieel indien ons gereedschap en vervoersmiddelen aan vervanging toe is.

Energietransitie en klimaatadaptie

De energietransitie vraagt om keuzes die ons allemaal raken: van verduurzaming van woningen tot het aanpassen aan een veranderend klimaat. Zo werken we als gemeente verder aan de verduurzaming van het gemeentehuis.

In het centrum van Opmeer en Spanbroek gaan we de problemen met wateroverlast oplossen in combinatie met de verkeersmaatregelen en herinrichting van het Wuiver. Ook rondom het nieuwe kindcentrum in Spanbroek worden maatregelen getroffen om de wateroverlast tegen te gaan. Daarnaast gaan we verder met de uitwerking en implementatie van het hitteplan, dat focust op de inrichting van de openbare ruimte, met minder verharding en meer groen, op het voorkomen van opwarming van gebouwen en het effect van hitte op onze inwoners.

Netcongestie

Landelijk staat de capaciteit van het energienet onder druk. Samen met het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, de provincie Noord-Holland en de 7 Westfriese gemeenten onderzoeken we oplossingen, zoals smart grids (slimme en intelligente elektriciteitsnetten) en energiehubs.  Ook proberen we op industrieterrein De Veken in samenwerking met bedrijven en Liander om het elektraverbruik op elkaar af te stemmen en te verbeteren.

Aantrekkelijk landschap

Recreatie en toerisme

We zijn trots op ons Westfriese landschap en onze natuur. Daarom zetten we in op de bevordering van recreatie en toerisme door verbetering en uitbreiding van de toeristisch-recreatieve infrastructuur en door promotie. Hieraan geven we vorm door onder andere de verbetering van recreatieve routestructuren, de doorontwikkeling van regionale marketing ‘toerisme’, het Beleefbaar Opmeers landschap en werken we aan een nieuw toeristisch beleidsplan.

Biodiversiteit

Aandacht voor ons landschap en de natuur betekent ook aandacht voor biodiversiteit: de verscheidenheid van planten en dieren en de samenhang van al die soorten in hun leefomgeving, zoals weilanden, bossen en sloten. Een sterke biodiversiteit draagt bij aan een gezonde leefomgeving en aan het behoud van de natuurwaarden in onze gemeente. Daarom zullen we minder frequent maaien en meer bloemenmengsels gebruiken. Ook hebben we aandacht voor de overgangen van water en grond, zodat dieren makkelijk in en uit het water kunnen komen. Hieraan gerelateerd is het opstellen van het Soorten management Plan, dat bedoeld is om bescherming te bieden aan beschermde dier- en plantensoorten, rekening houdend met ruimtelijke ontwikkelingen en isolatieprojecten.

Rondom huis (openbare ruimte)

Ook rondom huis, op straat, op pleinen, parken en wegen, gaan we aan de slag. Zo zullen we op diverse locaties lichtmasten en armaturen vervangen, krijgen diverse kunstwerken een onderhoudsbeurt en vervangen we -waar nodig- borden. Ook vindt in verschillende straten onderhoud of reconstructie van de weg plaats, bijvoorbeeld aan de Mienakker, tussen Koningspade en Herenweg, Venusstraat in Opmeer em toegangsweg Spanbroekerweg richting theaterkerk Wadway. Daarnaast worden op diverse locaties beschoeiingen vervangen en waterpartijen gebaggerd. Deze activiteiten verbeteren het straatbeeld, vergroten de veiligheid en bevorderen een duurzaam gebruik van onze publieke ruimte.

Bereikbaar bestuur

Samen sterker in de regio

Veel maatschappelijke vraagstukken kunnen we als kleine gemeente niet alleen oplossen. Dat lukt wel door samenwerking met de overige Westfriese gemeenten. We gaan aan de slag met de uitvoering van de strategische agenda die in het herijkte Pact van Westfriesland is vastgelegd. Ook zoeken we gezamenlijk steeds vaker onze kracht in de regio Noord-Holland Noord. Actuele voorbeelden hiervan zijn de Regiodeal Noord-Holland Noord of het Ontwikkelperspectief Noord-Holland Noord. Door samen te werken vergroten we onze mogelijkheden en kunnen we de belangen van onze inwoners en ondernemers beter behartigen.

Organiseren uitvoeringskracht

We willen onze beloften waarmaken, opgaven en vastgestelde ambities realiseren en een betrouwbare overheid zijn die bereikbaar is en op een goede manier beleid uitvoert. Dat vraagt een gemeentelijke organisatie die hiervoor is toegerust en beschikt over voldoende capaciteit. Daarom blijven we ons inzetten om de basis op orde te brengen, de balans in de organisatie te verbeteren (onder andere door uitbreiding van de formatie bij groen en het woningbedrijf) en te bouwen aan een toekomstbestendige organisatie, waarin eigenaarschap een centrale rol speelt.

Gemeenteraadsverkiezingen 2026

We zetten ons als gemeente in voor het goed organiseren van de gemeenteraadsverkiezingen, zodat inwoners hun stem kunnen uitbrengen en invloed hebben op de toekomst van Opmeer. Aandachtspunten hierbij zijn een toegankelijk stemproces, betrouwbare uitvoering en het stimuleren van brede participatie.

Doorontwikkeling dienstverlening

Een sterke, betrokken gemeenschap begint bij de kwaliteit van onze dienstverlening. Door een toegankelijke en klantgerichte benadering zorgen we ervoor dat iedereen zich gehoord voelt: de behoeften van onze inwoners vormen de basis van ons beleid. Het verhogen van ‘gemak’ staat centraal in de doorontwikkeling van onze dienstverlening. We houden de klantbeleving in de gaten.

Burgerparticipatie

De toekomst van Opmeer maken we samen met onze inwoners, partners en ondernemers. Daarom maken we werk van de invoering van onze participatieaanpak, zodat iedereen in Opmeer mee kan praten over en invloed uit kan oefenen op initiatieven die in Opmeer worden genomen.

De opbouw van de begroting en de opgaven

De doelen en ambities, waarmee we aan de slag gaan, beschrijven we in deze begroting aan de hand van onderstaande vragen:

• Wat willen we bereiken?
  Hier geven we de ambities en de doelen weer en vermelden per doel aan welke opgave wordt bijgedragen.
• Wat gaan we daarvoor doen?
  We beschrijven de geplande activiteiten.
• Wat mag het kosten?
  We geven inzicht in het budget dat hiervoor nodig is.