Financieel perspectief

In het financieel perspectief is in een paar tabellen de meerjarige financiële positie van onze gemeente zichtbaar. Belangrijk is dat we, met de kennis van nu, voor de komende termijn 2026 - 2029 structureel evenwicht hebben in onze gemeentefinanciën. Dit is een belangrijk criterium voor de toezichthouder (Provincie Noord-Holland) voor het goedkeuren van de begroting. Met meer dan 45 miljoen euro aan exploitatielasten en de inzet van ruim 900.000 euro uit onze reserves (waar aan de andere kant een toevoeging van 3,1 miljoen euro tegenover staat) gaan we onze ambities het komende jaar realiseren. En als de realisatie volgens plan verloopt eindigen we in 2026 met een positief saldo van 151.000 euro.

In onderstaande tabel vindt u het verloop van de mutaties vanaf de door de Raad vastgestelde primitieve Programmabegroting 2026 tot de voorliggende Programmabegroting 2026. Het coalitieakkoord vormt het belangrijkste uitgangspunt voor de Begroting 2026 en is verwerkt in deze begroting. De begroting bevat voornamelijk autonome mutaties. Daarnaast worden enkele voorstellen gedaan om de ambities van de coalitie en de Raad waar te kunnen maken.

De toelichtingen op de mutaties kunt u vinden onder de Programma’s.

(Bedragen x € 1.000)

Toelichting aanvragen nieuw beleid

Handhavingsbudget

Het structurele handhavingsbudget bedraagt momenteel €60.000. Dit budget werd de afgelopen jaren voornamelijk ingezet voor de inhuur van externe capaciteit en voor ondersteunende activiteiten tijdens integrale controles, zoals het inschakelen van een tolk of een slotenmaker.

De laatste jaren is er op landelijk niveau veel veranderd rondom gemeentelijke handhaving. Handhavers krijgen steeds meer taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden in de openbare ruimte. Naast dat taken van de politie zijn overgedragen aan de handhavers kiest de politie er bij bepaalde taken ook voor om zelf geen capaciteit beschikbaar te stellen. Dit terwijl de vraag naar toezicht in de openbare ruimte steeds luider wordt.

Het structurele handhavingsbudget wordt verhoogd van €60.000 naar €200.000. Het naleven van regels die bijdragen aan een leefbare en veilige gemeente vraagt om voldoende inzet op toezicht en handhaving. Met de verhoging van dit budget kan de gemeente Opmeer de komende jaren meer capaciteit inzetten voor handhaving.

De inzet van handhaving is deels gekoppeld aan het Integraal Veiligheidsplan en deels dynamisch, zodat deze tussentijds kan worden aangepast aan veranderende omstandigheden. In 2026 wordt een nieuw Integraal Veiligheidsplan opgesteld dat dient als leidraad voor de gemeentelijke veiligheidsprioriteiten, uitgangspunten en ambities.

Verschuiving in handhaving recreatiepark in 2026

De raad heeft de afgelopen jaren besloten om €200.000 extra beschikbaar te stellen voor handhaving, bovenop het bestaande budget van €60.000. In juni 2025 is door het college toegezegd een voorstel te doen om dit bedrag structureel in de begroting op te nemen. De verhoging is noodzakelijk om de handhaving in 2026 te kunnen continueren. Net als in voorgaande jaren wordt een groot deel van dit budget ingezet voor Recreatiepark West-Friesland, onder meer voor toezichthouders en juridische ondersteuning bij procedures.

Hoewel er sprake is van een structurele verhoging, betekent dit in feite een verlaging ten opzichte van de afgelopen jaren. Het structurele budget bedroeg namelijk €60.000, maar daaraan werd incidenteel nog eens €200.000 jaarlijks aan toegevoegd. Met een efficiëntere inzet en verdere doorontwikkeling van toezicht en handhaving wordt verwacht dat de impact gelijk kan blijven. Juridische procedures zullen vaker intern worden afgehandeld.

Daarnaast wordt de focus van de handhaving verbreed naar bouwtoezicht, brandveiligheid en ondermijning. Voor bouwtoezicht en brandveiligheid vindt periodiek overleg plaats, waarbij de eerste verantwoordelijkheid bij het parkbestuur ligt. Op het gebied van ondermijning wordt meer data verzameld en een risicokaart opgesteld, waarmee toezichthouders gericht kunnen worden aangestuurd of integrale controles kunnen worden uitgevoerd.

Toekomstige prioriteiten

Wanneer in 2026 definitieve besluitvorming plaatsvindt over de toekomst van het recreatiepark, is de verwachting dat een groter deel van het budget kan worden ingezet voor handhaving op andere locaties en thema’s binnen de gemeente. De gemeenteraad kan daarbij prioriteiten meegeven bij de vaststelling van het nieuwe Integraal Veiligheidsplan Opmeer.

Ouderenzorg

Bij de behandeling van de Kadernota 2026 is er een toezegging aan uw Raad geweest om bij de begroting met een voorstel te komen om middelen vrij te maken om de kosten voor de toenemende vergrijzing te zijner tijd te kunnen dekken. Het is nog onzeker hoe hoog deze kosten zullen zijn, wanneer wij daarvoor aan de lat staan en in welke mate wij daarvoor gecompenseerd worden in het gemeentefonds. Daarom stellen wij voor een eenmalige onttrekking uit de Algemene Reserve te doen van € 500.000 en deze in de nieuw te vormen Reserve Ouderenzorg te storten. Deze reserve kan gedurende de tijd aangevuld worden op verzoek van uw raad of weer vrijvallen ten gunste van de Algemene Reserve als blijkt dat de middelen niet nodig zijn. Deze reserve kan overigens niet ingezet worden om structurele lasten te dekken.

Hogere lasten jeugdzorg

De kosten voor de jeugdzorg worden al enkele jaren overschreden. Deze jeugdzorg kosten worden onder andere door gecertificeerde instellingen geïndiceerd waardoor lokaal beleid en het wijkteam moet accepteren wat bepaald is. Daarnaast is er sprake van hogere tarieven voor specialistische jeugdzorg en een toename in complexiteit. Maatregelen zijn in de maak om de kosten jeugdzorg terug te dringen. Het effect van de maatregelen moeten in 2026 zichtbaar worden. De maatregelen zullen en mogen zo ver mogelijk geen effect hebben op onze kwaliteit van dienstverlening. Het betreft jeugdzorg die hard nodig is en waar inwoners recht op hebben maar ook zorg waarvan de kosten zwaar drukken op het budget van de gemeente. Hier valt tevens moeilijk op te begroten omdat deze kosten per jaar zullen fluctueren en zeer onvoorspelbaar zijn. De verwachting dat ook in 2026 aanvullend budget nodig zal zijn.

In regionaal verband wordt er sinds 2023, aan de hand van de uitvoeringsagenda “de Houtskoolschets Westfriesland”, verdere uitwerking gegeven aan het plan “Een Thuis van Noortje”. Binnen deze uitvoeringsagenda zijn vijf pilots opgenomen. Eén van de pilots betreft de “Kleinschalige Woonvoorziening” (KWV). Op deze manier werkt de regio aan een duurzame oplossing voor jeugdigen met een complexe hulpvraag waarvoor het reguliere aanbod niet passend is en waarin een KWV, naast een passend aanbod, ook kan leiden tot een aanzienlijke kostenreductie van de huidige maatwerkvoorzieningen.

Het streven was om in 2025 één KWV te realiseren in de regio Westfriesland, waarbij gemeente Opmeer ook gebruik zou maken van deze nieuwe voorziening. Een KWV is kostenbesparend ten opzichte van een maatwerkovereenkomst, wat voor Opmeer in eerste instantie een besparing zou opleveren van een kleine € 600.000,-. De huidige stand van zaken is dat dit proces vertraging heeft opgelopen, onder meer door de besluitvorming in één van de Westfriese gemeenten waarin de eerste KWV zou worden gerealiseerd. Dit heeft tot gevolg dat de huidige, dure maatwerkvoorzieningen zwaarwegende casussen in de gemeente Opmeer, onverkort dienen te worden voortgezet. De begroting zal op dit punt om deze reden op dit moment niet neerwaarts kunnen worden bijgesteld.

Wij stellen u dan ook voor om vanaf 2026 een bedrag van € 250.000 structureel op te nemen in de begroting.

De provincie Noord-Holland beoordeelt in zijn rol als toezichthouder of de begrotingen van gemeenten ‘structureel en reëel in evenwicht’ zijn. Hierbij wordt het begrotingstotaal geëlimineerd met de incidentele baten en lasten en de reserves. Uit onderstaande tabel blijkt dat we voor de jaren 2026 - 2029 aan deze eis voldoen.

(Bedragen x € 1.000)

Bij de Kadernota 2026 is het volgende vastgesteld:

• voor de loonontwikkeling wordt uitgegaan van het salarisniveau op 1 januari 2026 en een index van 2,0% conform CPI (Consumenten Prijs Index), zoals opgenomen in het CEP (Centraal Economisch Plan) van het CBS (raming februari 2025);

• voor de prijsontwikkeling wordt uitgegaan van een index van 2,6% conform CPI (Consumenten Prijs Index), zoals opgenomen in het CEP (Centraal Economisch Plan) van het CBS (raming februari 2025);

• voor de gemeenschappelijke regelingen wordt gerekend met een indexeringspercentage voor 2026 van 7,44%, conform Financiële Uitgangspunten Gemeenschappelijke Regelingen Noord-Holland Noord (Brief Regietafel Noord-Holland Noord d.d. 8 oktober 2024);

• voor de leges, tarieven en onroerendzaakbelasting wordt gerekend met een indexeringspercentage voor 2026 van 2,6%, conform de CPI van het CPB.

• voor de rioolheffing en afvalstoffenheffing wordt uitgegaan van een kostendekkend tarief.

Aanvullend is voor de subsidies 2026, conform de Algemene Subsidieverordening Opmeer 2024, een indexering doorgevoerd van 5,18% op basis van de OVA (Overheidsbijdrage in de Arbeidskostenontwikkeling) 2025.